Składniki preparatów do dezynfekcji rąk wpływające na ich skuteczność
Wybór środków antyseptycznych dla skóry jest złożonym procesem, zależnym od całego szeregu czynników. Do niedawna preparat do dezynfekcji rąk był kupowany głównie przez placówki medyczne, często kierowano się jego uniwersalnością, aby można było odkażać zarówno dłonie, jak i pole chirurgiczne. Takie podejście nie zawsze się opłaca. Obecnie takie produkty poszukiwane są przez wszystkich, którzy dbają o bezpieczeństwo swoje i swoich rodzin.
Preparat do dezynfekcji rąk – rodzaje
Antyseptyki dla skóry do higieny rąk są zawsze uzupełniane zmiękczającymi kremami do rąk, często na bazie tłuszczu, aby nie dopuścić do wysuszenia skóry.
Zgodnie ze składem substancji czynnych preparaty do dezynfekcji rąk dzielą się na:
- mydła i detergenty bez użycia środków przeciwdrobnoustrojowych,
- bezalkoholowe środki antyseptyczne (często w połączeniu z kationowymi lub niejonowymi środkami powierzchniowo czynnymi),
- antyseptyki do skóry zawierające alkohol lub różne kombinacje na bazie alkoholi.
Główne właściwości preparatu do dezynfekcji rąk:
- Czas ekspozycji: środek antyseptyczny powinien szybko zdezynfekować skórę (szybciej niż 2,5 minuty po jednym zabiegu),
- delikatny wpływ na skórę: preparat do dezynfekcji rąk nie powinien powodować reakcji alergicznej, podrażnień i wysuszenia skóry,
- wysoka aktywność przeciwdrobnoustrojowa: produkt musi mieć właściwości bakteriobójcze, wirusobójcze, prątkobójcze i grzybobójcze, zapewniać natychmiastowy i długotrwały efekt,
- udział alkoholu w składzie preparatów do dezynfekcji rąk powinien wynosić, co najmniej 60–70%: coraz wyższe stężenia okazały się mniej skuteczne.
Alkohol to główny składnik preparatu do dezynfekcji rąk
W odpowiednich stężeniach stosowanie alkoholi prowadzi do maksymalnego i szybkiego obniżenia poziomu skażenia mikrobiologicznego skóry, nawet przy ekspozycji takich środków antyseptycznych przez 15 sekund. Alkohole etylowe i i zopropylowe są głównie zawarte w środkach antyseptycznych dla skóry. Alkohole działają przeciwko bakteriom Gram-ujemnym i Gram-dodatnim, grzybom Candida, wirusom, w tym wirusom pozajelitowego zapalenia wątroby i zakażeniom HIV.
W oparciu o opinię współczesnych badaczy najskuteczniejszym jest dezynfekowanie skóry dłoni alkoholem przez 1 minutę. Aktywność alkoholi propylowych jest wyższa niż alkoholi etylowych, ich działanie bakteriobójcze i wirusobójcze przejawia się w znacznie większym stopniu. Właściwości bakteriobójcze zaczynają pojawiać się przy niższych wartościach – począwszy od 13% stężenia. Największe działanie przeciwdrobnoustrojowe przejawia się, gdy zawartość alkoholu propylowego wynosi 50–60%. W porównaniu z alkoholem etylowym alkohol propylowy działa bardziej drażniąco na skórę i błony śluzowe.
Natomiast działanie antyseptyczne chlorheksydyny uważa się za umiarkowane, bardziej aktywne wobec bakterii Gram-dodatnich, grzybów Candida i dermatofitów. Stosuje się go w połączeniu z alkoholami o przedłużonym działaniu oprócz natychmiastowego działania alkoholi. Kwas mlekowy jest dobrze tolerowany przez skórę, błony śluzowe. Nie ma ryzyka wystąpienia alergii. Ma słabe właściwości bakteriostatyczne. Jest stosowany w małych ilościach, jako dodatek do alkoholi, wzmacniając antybakteryjne działanie preparatu do dezynfekcji rąk przedłużając jego działanie.
Detergenty zawarte w preparatach do dezynfekcji rąk
Detergenty obejmują niejonowe środki powierzchniowo czynne lub anionowe mydła w płynie. Detergenty w dużych ilościach są częścią środków higienicznego w celu uzyskania preparatów łączących czyszczenie i dezynfekcję skóry. W niewielkich ilościach (do 1%) do preparatów zawierających alkohol dodawane są środki powierzchniowo czynne, aby zmniejszyć napięcie powierzchniowe i zmniejszyć odparowywanie rozpuszczalnych w alkoholu substancji antyseptycznych.
Dodatkowe substancje w składzie preparatów do dezynfekcji rąk
Są to substancje takie jak perfumy, barwniki spożywcze, dodatki do zmiękczania skóry rąk, synergetyki i inne substancje poprawiające strukturę antyseptyków skóry. Obecnie bardziej aktywne są złożone preparaty, które zawierają kilka różnych substancji, co pozwala tworzyć nowoczesne środki antyseptyczne, które nie mają negatywnego wpływu na skórę rąk. Korzystanie z preparatu do dezynfekcji rąk jest przyjemnością, ponieważ nie wymaga spłukiwania i stanie się niezbędnym drobiazgiem podczas różnych podróży, pikników, przebywania w dużych skupiskach ludzi.